فیروزه در پیش از تاریخ فلات ایران: فرهنگ های روستانشینی و آغاز شهرنشینی

فیروزه کانی نیمه قیمتی است. آثار استفاده از آن براساس شواهد باستان شناسی حداقل مربوط به دوره نوسنگی یعنی آغاز فرهنگ روستانشینی باز می گردد. شکل گیری فیروزه بصورت رگه هایی در بافت های زمین شناسی مس دار که دارای عناصر آهن و آلومنیوم باشند، صورت می گیرد. متغیر کلیدی رنگ فیروزه که در شناسایی و تشخیص اصالت آن همچین ارزشگذاری مورد استفاده قرار می گیرد تابعی از ترکیبات فیروزه است. براین اساس مبنای بافت زمین شناسی به عنوان پایه ای برای احتمال وجود و شکل گیری فیروزه در این مقاله مورد استفاده قرار گرفته است. یافته های باستان شناسی فیروزه عموما از نهشته های فرهنگی، فرهنگ روستانشینی(نوسنگی و مس- سنگی) و عصر مفرغ در پیش از تاریخ فلات ایران گزارش شده اند. در این مقاله بر مبنای بافت زمین شناسی و وجود زمینه ها و ضرورت های لازم برای شکل گیری منابع فیروزه همچنین اطلاعات تاریخی در مورد منابع و معادن فیروزه، یافته های باستان شناسی فیروزه در فلات ایران مربوط به دوره پیش از تاریخ ارائه و بحث و بررسی شده است. همچین با ارائه مدل هایی مبادلات آن نشان داده شده است.